Παρακάτω ακολουθούν διάφορες συχνές ερωτήσεις που σύμφωνα με την εμπειρία μας απασχολούν εμπλεκόμενους σε τροχαία ατυχήματα.

Εμπειρογνώμων

Ο ειδικός σε έναν τομέα· που έχει εμπειρία και βαθιά γνώση και καλείται να γνωμοδοτήσει σε θέματα της ειδικότητάς του

Πραγματογνώμων

Αυτός που έχει ειδικές επιστημονικές ή τεχνικές γνώσεις και καλείται να εξετάσει μια κατάσταση, να δώσει τη γνώμη του καθώς και να εκτιμήσει την έκταση μιας ζημιάς και το κόστος της αποκατάστασής της.

Οι πραγματογνώμονες βοηθούν το δικαστήριο με τη γνωμοδότησή τους στα ζητήματα που έθεσε. Αν είναι ανάγκη, το δικαστήριο διατάζει να παραστούν οι πραγματογνώμονες κατά την ενέργεια όλων ή ορισμένων διαδικαστικών πράξεων.

Στην Ελληνική Νομοθεσία διακρίνονται δυο κατηγορίες πραγματογνωμόνων: α) Δικαστικοί ή Ορκωτοί Πραγματογνώμονες και είναι εκείνοι που προβλέπονται από τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (Κ.Π.Δ.), τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (Κ. Πολ. Δ.) και τον Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (Κ.Δ.Δ.) και β) εκείνοι που προβλέπονται από την Ασφαλιστική Νομοθεσία και είναι οι Εκτιμητές Υλικών Ζημιών.

Εάν απαιτούνται ειδικές γνώσεις επιστήμης ή τέχνης για να γίνει διάγνωση και κρίση κάποιου γεγονότος οι ανακριτικοί υπάλληλοι ή το δικαστήριο μπορούν αυτεπάγγελτα ή με αίτηση κάποιου διαδίκου ή του Εισαγγελέα να διατάξουν πραγματογνωμοσύνη (Αρθ. 183 Κ.Π.Δ.)

Α) ποιοι ορίζονται πραγματογνώμονες;

Το συμβούλιο των πλημμελειοδικών, ύστερα από πρόταση του εισαγγελέα πλημμελειοδικών, καταρτίζει μέσα στο τρίτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου κάθε χρόνου πίνακα πραγματογνωμόνων κατά ειδικότητες από πρόσωπα που διαμένουν στην έδρα του και είναι κατάλληλα για τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης, προτιμώντας δημόσιους υπαλλήλους. Ο πίνακας υποβάλλεται στον εισαγγελέα εφετών, που έχει το δικαίωμα να ζητήσει τον Οκτώβριο από το συμβούλιο των εφετών τη μεταρρύθμισή του. Το συμβούλιο των εφετών αποφαίνεται σχετικά το Νοέμβριο. Ο πίνακας, αφού οριστικοποιηθεί, τοιχοκολλάται στο ακροατήριο του πλημμελειοδικείου και ανακοινώνεται το Δεκέμβριο κάθε χρόνου από τον εισαγγελέα πλημμελειοδικών στους ανακριτικούς υπαλλήλους της περιφέρειας. Κάθε χρόνο ισχύει, ωσότου συνταχθεί νέος πίνακας, ο πίνακας που συντάχθηκε το προηγούμενο έτος. (Αρθ. 185 Κ.Π.Δ.)

Β) ποια η διαδικασία διορισμού πραγματογνώμονα;

  1. O διορισμός των πραγματογνωμόνων πρέπει να γίνεται με κάθε επιμέλεια από τον ανακριτικό υπάλληλο ή από το δικαστήριο, με επιλογή ανάμεσα στα πρόσωπα που αναγράφονται στον πίνακα ο οποίος έχει συνταχθεί σύμφωνα με το άρθρο 185, μόνο αν δεν υπάρχει τέτοιος πίνακας ή δεν περιέχει τις ειδικότητες που απαιτούνται για τη διενέργεια της πραγματογνωμοσύνης που έχει διαταχθεί, ή αν οι αναγραφόμενοι στον πίνακα δεν βρίσκονται στην περιφέρεια του οργάνου που τους διορίζει, είναι δυνατό να διοριστούν και πρόσωπα που δεν περιλαμβάνονται στον πίνακα. Ο διορισμός πραγματογνωμόνων με αυτό το τρόπο γίνεται και όταν υπάρχουν πραγματογνώμονες ειδικά διορισμένοι με νόμο, αν εκείνος που ενεργεί την ανάκριση με σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα πλημμελειοδικών ή ο εισαγγελέας εφετών κρίνει ότι αυτό επιβάλλεται σε εξαιρετική περίπτωση. Το ίδιο δικαίωμα έχει και το δικαστήριο. Διορίζεται και ειδικός πραγματογνώμονας που δεν περιλαμβάνεται στον πίνακα, αν το υποδείξουν οι πραγματογνώμονες που έχουν διοριστεί.

Γ) πόσοι πραγματογνώμονες μπορούν να ορισθούν;

  1. Αν η πραγματογνωμοσύνη δεν μπορεί να γίνει σε εργαστήριο που ιδρύθηκε ειδικά από το νόμο, καθώς και σε άλλες εξαιρετικές περιπτώσεις, διορίζονται δύο ή περισσότεροι πραγματογνώμονες. Σε επείγουσες ή μικρότερης σημασίας περιπτώσεις μπορεί να διοριστεί μόνο ένας. Ο διορισμός τους σε εξαιρετικά επείγουσες περιστάσεις μπορεί να γίνει προφορικά, επακολουθεί όμως η σύνταξη του εγγράφου.
  2. Σε οποιοδήποτε στάδιο της προδικασίας, σε κάθε όμως, περίπτωση πριν παραδοθεί η έκθεση της πραγματογνωμοσύνης, ο εισαγγελέας εφετών, κρίνοντας αυτεπαγγέλτως ότι οι πραγματογνώμονες που διορίστηκαν είναι περισσότεροι από όσους χρειάζονται, έχει το δικαίωμα με διάταξή του που κοινοποιείται στον ανακριτή να περιορίσει έως τρεις τον αριθμό των περισσότερων πραγματογνωμόνων που διορίστηκαν από τον ανακριτή σε συγκεκριμένη υπόθεση. Σ’ αυτήν την περίπτωση ο ανακριτής κρίνει ποιοι από τους πραγματογνώμονες που είχαν αρχικά διοριστεί θα διατηρηθούν. Τα ίδια ισχύουν και για τους πραγματογνώμονες που διορίστηκαν από τον εισαγγελέα πλημμελειοδικών ή από οποιονδήποτε ανακριτικό υπάλληλο.

Δ) ποιοι ορίζονται ως Τεχνικοί Σύμβουλοι;

Ο Τεχνικός Σύμβουλος διορίζεται μόνο όταν γίνεται ανάκριση για κακούργημα (Αρθ. 204 Κ.Π.Δ.) και εφόσον έχει την ικανότητα να διορισθεί Πραγματογνώμονας.

Ε) μπορούν να ορισθούν Τεχνικοί Σύμβουλοι για Τροχαία Ατυχήματα;

Στα Τροχαία Ατυχήματα επειδή κατά κανόνα δεν είναι κακουργήματα δεν διορίζονται.

Το Δικαστήριο μπορεί να διορίσει Πραγματογνώμονα (ένα ή περισσότερους) αν κρίνει πως πρόκειται για ζητήματα που απαιτούν για να γίνουν αντιληπτά ειδικές γνώσεις επιστήμης ή τέχνης και οφείλει να τον διορίσει αν το ζητήσει κάποιος διάδικος και κρίνει ότι χρειάζονται ειδικές γνώσεις επιστήμης ή τέχνης (Αρθ. 168 Κ. Πολ. Δ.) Οι Πραγματογνώμονες βοηθούν το Δικαστήριο με την γνωμοδότησή τους στα ζητήματα που τους τέθηκαν (Αρθ. 369 Κ. Πολ. Δ.)  και εκτιμά ελεύθερα τη γνωμοδότηση τους (Αρθ. 387 Κ. Πολ. Δ.)

Αν το Δικαστήριο διορίσει Πραγματογνώμονες, κάθε διάδικος μπορεί να διορίσει από ένα Τεχνικό Σύμβουλο που έχει την ικανότητα να διοριστεί πραγματογνώμονας. Ο Τεχνικός Σύμβουλος που διορίζεται από τους διαδίκους δεν είναι υποχρεωμένος να αποδεχτεί το διορισμό και η αμοιβή του πληρώνεται από το διάδικο που τον διόρισε (Αρθ. 391 Κ. Πολ. Δ.)

Ο διορισμός των Τεχνικών συμβούλων γίνεται εγγράφως ή προφορικώς με δήλωση, είτε ενώπιον του Δικαστηρίου ή του εντεταλμένου Δικαστή, η οποία καταχωρίζεται στα πρακτικά ή στην έκθεση, είτε ενώπιον της γραμματείας του Δικαστηρίου και συντάσσεται έκθεση. Οι Τεχνικοί Σύμβουλοι των διαδίκων τους βοηθούν με τις τεχνικές γνώσεις τους , μπορούν να παρίστανται σε όλες τις διαδικαστικές πράξεις όπου παρίστανται οι πραγματογνώμονες,  και έχουν τις εξουσίες των άρθρων 380 παρ. 1 και 382 παρ. 2. Οι τεχνικοί σύμβουλοι των Διαδίκων μπορούν, αφού οι πραγματογνώμονες υποβάλουν τη γνωμοδότησή τους και πριν συζητηθεί η υπόθεση, να αναπτύξουν τις γνώμες τους για τη γνωμοδότηση των πραγματογνωμόνων προφορικά ενώπιον του δικαστηρίου ή να τις υποβάλουν εγγράφως, καθώς και να υποβάλουν ερωτήσεις και στους πραγματογνώμονες. (Αρθ. 392 Κ. Πολ. Δ.)

Σύμφωνα με το αρθ. 259 του Νόμου 4364/2016

  1. Οι υπό των ασφαλιστικών επιχειρήσεων οριζόμενοι πραγματογνώμονες για την εκτίμηση πραγματοποιηθείσας ζημίας και τον καθορισμό της οφειλομένης αποζημιώσεως, υποχρεούνται όπως αντίγραφο της εκθέσεώς τους κοινοποιούν στον ζημιωθέντα. Η ασφαλιστική επιχείρηση υποχρεούται όπως εντός δεκαπέντε (15) ημερών από της υποβολής της έκθεσης πραγματογνωμοσύνης γνωστοποιήσει στον δικαιούχο τυχόν αποζημίωσης με βάση τους γενικούς και ειδικούς όρους του σχετικού ασφαλιστηρίου συμβολαίου την αποδοχή αυτής ή μη, εκτός εάν επέλθει εν τω μεταξύ φιλικός διακανονισμός.
  2. Σε περίπτωση αποδοχής από την ασφαλιστική επιχείρηση και του δικαιούχου της προσδιορισθείσας από την πραγματογνωμοσύνη ασφαλιστικής αποζημίωσης, η ασφαλιστική επιχείρηση υποχρεούται αμελλητί στην καταβολή αυτής στον δικαιούχο.
  3. Τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που ορίζονται ως πραγματογνώμονες από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ενεργούν αμερόληπτα, ανεξάρτητα και χωρίς προκατάληψη με σκοπό την εξέταση και εκτίμηση δηλωθείσας ζημιάς ή/και απώλειας σύμφωνα τους γενικούς και ειδικούς όρους ασφαλιστηρίου συμβολαίου. Οι ανωτέρω πραγματογνώμονες, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους ευθύνονται κατά τις διατάξεις των άρθρων 256 (διοικητικές κυρώσεις) και 258 (ποινικές κυρώσεις) του ιδίου νόμου.